दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना 2024 | DDUGKY ऑनलाइन अप्लिकेशन, संपूर्ण माहिती

             प्रधानमंत्री ग्रामीण आवास योजना 

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना Highlights 

                  प्रधानमंत्री मुद्रा योजना 

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना (DDU-GKY) मध्ये काय समाविष्ट आहे?

मुळात दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना संपूर्णपणे देशातील ग्रामीण भागात राहणाऱ्या गरीबांना सक्षम करण्यासाठी आहे. मात्र या योजनेत अनेक गोष्टींचा समावेश करण्यात आला असून त्यामुळे ग्रामीण भारताचे चित्र बदलताना दिसणार आहे. या योजनेत आणखी काय समाविष्ट करण्यात आले आहे ते जाणून घेऊया.

• या योजनेबाबत ग्रामीण भागात जास्तीत जास्त जनजागृती करण्याच्या प्रस्तावाचाही समावेश करण्यात आला आहे.
• या योजनेत ग्रामीण भागातील आणि बेरोजगार तरुणांची ओळख पटवणे देखील समाविष्ट आहे. त्या तरुणांची ओळख करून त्यांना दीन दयाल उपाध्याय योजनेची माहिती देऊन त्यांना योजनेचा लाभ घेण्यासाठी प्रवृत्त करणे यांचाही समावेश करण्यात आला आहे.
• गरीब तरुण आणि त्यांच्या पालकांचे या योजनेंतर्गत समुपदेशन केले जाते. असे अनेकदा घडते की ग्रामीण भागात राहणारे लोक त्यांच्या मुलांना लहानपणापासूनच कामावर लावतात. त्यामुळे दीनदयाल उपाध्याय योजनेंतर्गत त्या मुलांचे आणि त्यांच्या पालकांचेही समुपदेशन व्हावे आणि त्या मुलांना या योजनेशी जोडून त्यांचा लाभ मिळावा, असा शासनाचा प्रयत्न आहे.
• गुणवत्तेच्या आधारे कौशल्ये विकसित करण्यासाठी तरुणांची निवड करणे आणि त्यांना कोणते कौशल्य प्रशिक्षित करावे हे समजावून सांगणे जेणेकरून त्यांना सन्माननीय रोजगार उपलब्ध होऊ शकेल.
• त्यांना रोजगाराच्या संधींनुसार उद्योगाशी संबंधित ज्ञान, कौशल्ये आणि दृष्टी प्रदान करणे आणि त्यांना प्रशिक्षणानंतर चांगले जीवन मिळू शकते हे समजावून सांगणे.

#DDUGKY #RSETI https://t.co/BcTU19fhWX

— DDU-GKY, MoRD (@DDUGKYMoRD) January 9, 2023

• अशा नोकर्‍या प्रदान करणे ज्याची स्वतंत्रपणे पडताळणी केली जाऊ शकते. तरुणांना त्यांच्या सोयीनुसार नोकरीची निवड करता यावी यासाठी नोकरीच्या अनेक संधी उपलब्ध करून देणे.
• प्रशिक्षणानंतर तरुणांना किमान वेतनापेक्षा जास्त मोबदला मिळू शकेल, असाही या योजनेत समावेश करण्यात आला आहे. म्हणजे तरुणांच्या प्रशिक्षणानंतर त्यांना एवढे पैसे मिळतील याची खात्री करता येईल, जेणेकरून तरुणांना त्यांचे जीवन सन्मानाने जगता येईल.
• त्यात प्लेसमेंटनंतर स्थिर उत्पन्न असलेल्या व्यक्तीला मदत करणे आणि तरुणांना त्यांच्या नोकरीमध्ये समस्या येत आहेत की नाही याचा मागोवा घेणे देखील समाविष्ट आहे, ज्यामुळे ते सोडण्याचा विचार करत आहेत. असे झाल्यास तरुणांच्या सर्व समस्या सोडविण्याचा देखील दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेत समावेश करण्यात आला आहे.
• या योजनेत यशस्वीपणे प्रशिक्षण घेतलेल्या आणि त्यांना स्वयंरोजगार करायचा असेल तर त्यांना मुद्रा कर्ज योजनेंतर्गत व्यवसाय कर्ज उपलब्ध करून देण्याचाही प्रस्ताव आहे.

दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना अंमलबजावणी पद्धती 

DDU-GKY 3-स्तरीय अंमलबजावणी मॉडेलचे अनुसरण करते. MoRD मधील DDU-GKY नॅशनल युनिट धोरण-निर्धारण, तांत्रिक समर्थन आणि सुविधा एजन्सी म्हणून कार्य करते. DDU-GKY राज्य मिशन अंमलबजावणीसाठी समर्थन प्रदान करते, आणि प्रकल्प अंमलबजावणी एजन्सी (PIA) कौशल्य आणि प्लेसमेंट प्रकल्पांद्वारे कार्यक्रम राबवतात.

दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना आकडेवारी 

 दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत महत्वपूर्ण माहिती 

• या योजनेचा लाभ तीन प्रकारात दिला जातो. पहिली श्रेणी अनुसूचित जाती-जमाती (SC-ST) आहे, या वर्गाला एकूण योजनेच्या 50% जागा दिली जाते. उदाहरण: जर एखाद्या ठिकाणी 20 तरुणांची दीनदयाल योजनेसाठी निवड झाली असेल, तर 10 तरुणांना अनुसूचित जाती-जमाती (SC-ST) श्रेणीतील असणे अनिवार्य आहे.
• दीनदयाल योजनेत 15% जागा अल्पसंख्याकांसाठी राखीव आहेत. म्हणजे एखाद्या ठिकाणी एकूण 20 तरुणांची प्रशिक्षणासाठी निवड झाली असेल, तर 3 तरुण अल्पसंख्याक असणे बंधनकारक आहे.
• DDU-GKY मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये 50% निधी अनुसूचित जाती आणि जमातींसाठी आणि 15% अल्पसंख्याकांसाठी राखून ठेवण्याची तरतूद आहे. पुढे, योजनेअंतर्गत संबंधित श्रेणीतील एक तृतीयांश लाभार्थी महिला असाव्यात.
• दिन दयाल कौशल्य योजनेंतर्गत प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर ही योजना व्यक्तींना प्लेसमेंटच्या संधी वाढवते. या कारणासाठी केंद्राने जवळपास ₹1500 कोटींचा निधी वाढवला आहे.

• 18 नोव्हेंबर 2021 पर्यंत भारतातील ग्रामीण भागातील बेरोजगारीचा दर 6.78% इतका आहे. हे कौशल्य विकास आणि करिअर संधींची आवश्यकता दर्शवते.
• याव्यतिरिक्त, 3% अपंग व्यक्तींसाठी राखून ठेवले आहे. आणि एक तृतीयांश जागा महिलांसाठी राखीव ठेवण्यात आल्या आहेत.
• माहितीसाठी, तुम्हाला माहित असावे की DDU-GKY अंतर्गत, 576 तास (3 महिने) ते 2,304 तास (12 महिने) प्रशिक्षण दिले जाते.

            आत्मनिर्भर भारत रोजगार योजना

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना माजी विद्यार्थी मेळावा (एलुमनाई मीट)

माजी विद्यार्थी मेळावा हा दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेचा एक अतिशय महत्त्वाचा भाग आहे. माजी विद्यार्थी सध्याच्या विद्यार्थ्यांना भेटू शकतात आणि त्यांचे अनुभव शेअर करू शकतात अशा प्रकारच्या माजी विद्यार्थी मेळाव्यांव्दारे. अमृत महोत्सवादरम्यान देशभरात 119 माजी विद्यार्थी मेळाव्याचे आयोजन करण्यात आले होते. हा माजी विद्यार्थी मेळावा 5 एप्रिल 2021 ते 11 एप्रिल 2021 या कालावधीत आयोजित करण्यात आला होता. माजी विद्यार्थ्यांच्या मेळाव्यात, माजी विद्यार्थ्यांनी त्यांचे अनुभव सध्याच्या विद्यार्थ्यांसोबत शेअर केले आणि इतर अनेक महत्त्वाची माहिती जसे की प्लेसमेंटशी संबंधित माहिती, करिअरची उद्दिष्टे, प्रशिक्षणादरम्यान नोकरी शोधण्यापूर्वी येणारी आव्हाने इ.

ही योजना राज्य ग्रामीण उपजीविका अभियान आणि 22 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या विविध प्रकल्प अंमलबजावणी संस्थांनी यशस्वीपणे राबवली आहे. माजी विद्यार्थ्यांचा मेळावा PIA केंद्रात वैयक्तिकरित्या आणि व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे आयोजित करण्यात आला होता. माजी विद्यार्थी संमेलनादरम्यान कोविड 19 मार्गदर्शक तत्त्वांची पूर्ण काळजी घेण्यात आली होती.

                 आत्मनिर्भर भारत योजना 

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना उद्देश्य 

दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना: अंत्योदय दिवस, 25 सप्टेंबर 2014 रोजी, ग्रामीण विकास मंत्रालयाने (MoRD) दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना (DDU-GKY) सुरू केली. राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका अभियान (NRLM), ज्यामध्ये DDU-GKY समाविष्ट आहे, ग्रामीण गरीब कुटुंबांच्या कमाईमध्ये विविधता आणणे आणि ग्रामीण तरुणांच्या व्यावसायिक आकांक्षांना संबोधित करणे या दुहेरी उद्दिष्टांसह तयार केले गेले.

• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना विशेषतः 15 ते 35 वयोगटातील कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबातील ग्रामीण मुलांवर लक्ष केंद्रित करते.
• हे स्किल इंडिया मोहिमेचा एक भाग म्हणून सरकारच्या सामाजिक आणि आर्थिक उपक्रमांना समर्थन देते, जसे की मेक इन इंडिया, डिजिटल इंडिया, स्मार्ट सिटीज आणि स्टार्ट-अप इंडिया, स्टँड-अप इंडिया मोहिमेला.
• ग्रामीण भागात 180 दशलक्षाहून अधिक लोक राहतात, किंवा 18 ते 34 वयोगटातील देशातील तरुण लोकसंख्येपैकी 69% लोकसंख्या आहे. 
• यापैकी सुमारे 55 दशलक्ष तरुण लोक कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबातून आलेले आहेत आणि ते बेरोजगार आहेत किंवा अर्धवेळ काम करतात.
• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेचे (DDU-GKY) उद्दिष्ट ग्रामीण भागातील आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र, जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक तरुण प्रौढांचा विकास करणे हे आहे.
• राष्ट्रीय कौशल्य विकास आणि उद्योजकता 2015 च्या धोरणानुसार 2022 पर्यंत, 24 महत्त्वाच्या क्षेत्रांमध्ये 109.73 दशलक्ष व्यक्तींच्या कौशल्याची कमतरता असेल.
• ग्रामीण भारतातील 55 दशलक्ष लोकांना मदत केल्याशिवाय हे लक्ष्य गाठता येणार नाही.
• FICCI आणि अर्न्स्ट – यंग यांच्या 2013 च्या अभ्यासात 2020 पर्यंत 47 दशलक्षाहून अधिक कुशल कामगारांची जागतिक कमतरता भाकित केली आहे.
• DDU-GKY 28 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये, 689 जिल्ह्यांमध्ये उपस्थित आहे, 7,426 पेक्षा जास्त ब्लॉक्समधील तरुणांना प्रभावित करते

• त्यात सध्या 50 उद्योग क्षेत्रातील 502 हून अधिक व्यापारांमध्ये 717 भागीदारांद्वारे 1,575 हून अधिक प्रकल्प राबविण्यात येत आहेत.
• 1 एप्रिल 2020 पर्यंत 9 लाखांहून अधिक उमेदवारांना प्रशिक्षित करण्यात आले आहे आणि 5.3 लाखांहून अधिक उमेदवारांना नोकऱ्यांमध्ये नियुक्त करण्यात आले आहे.
• DDU-GKY प्रकल्प बाजाराशी जोडलेले आहेत आणि PPP मोडमध्ये लागू केले आहेत.
• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना ने सॉफ्ट स्किल्स, फंक्शन इंग्लिश आणि कॉम्प्युटर साक्षरतेसाठी किमान 160 तासांचे प्रशिक्षण अनिवार्य केले आहे.
• प्रशिक्षण केंद्रावर प्रति उमेदवार टॅब्लेट पीसीची तरतूद. हे उमेदवारांना त्यांच्या गतीने शिकण्यास सक्षम करते.
• प्रशिक्षण केंद्रांवर संगणक प्रयोगशाळा आणि ई-लर्निंगची उपस्थिती, सर्व उमेदवारांना विस्तृत अभ्यासक्रम आणि पुरेशा शिक्षणाच्या संधी उपलब्ध आहेत याची खात्री करते.

                प्रधानमंत्री ग्रामीण डिजिटल साक्षरता योजना

  DDU-GKY योजना कशी कार्य करते?

• त्यानुसार केंद्र सरकारने दिलेल्या निधीवर DDUGky प्रकल्प चालतो. प्रगतीशील आणि सुसज्ज प्रशिक्षण केंद्र सुरू करण्यासाठी ते व्यावसायिक किंवा शिक्षकांना वित्तपुरवठा करतात.
• हे पात्र शिक्षक करिअर-देणारं कौशल्य प्रशिक्षण धडे देतात. उदाहरणार्थ, ते संगणक किंवा लॅपटॉप कसे वापरायचे, जीवन कौशल्ये, इंग्रजी बोलणे इत्यादी शिकवतात.
• अधिकारी सक्षम विद्यार्थ्यांची शिक्षण केंद्रावर नियुक्ती करू शकतात. पात्र उमेदवारांना मोफत पुस्तके, प्रशिक्षण साहित्य, टॅबलेट, गणवेश आणि वर्ग देखील मिळतील.
• विद्यार्थी निवासी प्रशिक्षण केंद्रांमध्ये मोफत भोजन आणि निवास सुविधा घेऊ शकतात. त्याच वेळी, निवासी नसलेल्या केंद्रांमध्ये शिकणाऱ्यांना प्रवास खर्च आणि एक जेवण मोफत.
• मात्र, या योजनेचा लाभ केवळ पात्र उमेदवारांनाच मिळू शकतो.

दीनदयाल ग्रामीण कौशल योजनेअंतर्गत कोणत्या क्षेत्रात नोकरी मिळेल

• किरकोळ व्यवसाय
• सेवा उद्योग (आतिथ्य)
• आरोग्य क्षेत्र
• बांधकाम
• ऑटो
• लेदर 
• वीज
• लाइन पाईप
• रत्ने आणि दागिने
• आदी क्षेत्रातील युवकांना कौशल्य प्रशिक्षण दिले जाते.

                 उन्नत भारत अभियान

दीनदयाल ग्रामीण कौशल योजनेचे महत्व 

कौशल्य विकास आणि उद्योजकता 2015 च्या राष्ट्रीय धोरणानुसार, 24 महत्त्वाच्या उद्योगांमध्ये, 2022 पर्यंत 109.73 दशलक्ष व्यक्ती कौशल्य तफावत असेल. याशिवाय, FICCI आणि अर्न्स्ट अँड यंग यांच्या 2013 च्या संशोधनात 47 दशलक्षांपेक्षा जास्त कुशल कामगार लोकांची 2020 पर्यंत जागतिक कमतरता भाकित केली आहे. भारताकडे आपल्या तरुणांना तळापासून प्रशिक्षित करण्याची आणि त्यांना या लोकसंख्याशास्त्रीय लाभांश वापरून जगभरातील नोकऱ्यांमध्ये स्थान मिळवून देण्याची जबरदस्त संधी आहे.

• कौशल्याच्या माध्यमातून, दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेने आत्मनिर्भर भारतासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
• देशभरातील ग्रामीण विकासासाठी एकात्मिक शेती उपक्रमांसह ग्रामीण तरुणांना शिक्षित करण्यात आणि त्यांना स्थान देण्यासाठी चांगल्या यशासाठी DDU-GKY महत्त्वपूर्ण आहे.
• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना सामाजिक आणि आर्थिक प्रकल्पांना सहाय्य करून स्किल इंडियाच्या प्रयत्नात महत्त्वपूर्ण योगदान देते.

दीनदयाल ग्रामीण कौशल योजना अंतर्गत रोजगार मेळावे 

SRLM (प्रत्यक्ष किंवा PIAs च्या मदतीने) ब्लॉक आणि GP स्तरावर शक्य तितक्या प्रमाणात जॉब मेले आयोजित केले जातील. यामुळे संभाव्य नियोक्ते आणि स्थानिक तरुणांना समोरासमोर आणले पाहिजे. या उद्देशासाठी विकसित केलेल्या मानक कार्यप्रणाली (SOP) चा अवलंब करून हे मेळे योग्य काळजीने आयोजित केले पाहिजेत. यामध्ये तरुणांसाठी नोंदणी आणि समुपदेशन, नियोक्त्यांच्या संदर्भात योग्य परिश्रम (केवळ चांगला ट्रॅक रेकॉर्ड असलेल्यांनाच भाग घेण्याची परवानगी दिली पाहिजे) आणि एका वर्षासाठी प्लेसमेंट निकालांचा मागोवा घेणे यांचा समावेश असावा. हे मेळे प्रामुख्याने DDU-GKY अंतर्गत अनुदानित प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्ये सहभागी न होता ज्यांनी रोजगारक्षम कौशल्ये आत्मसात केली आहेत त्यांच्यासाठी आहेत. तथापि, हे आधीच प्रशिक्षित असलेल्यांना त्यांच्या नोकरीच्या संधी सुधारण्यासाठी या जॉब मेला वापरण्यापासून रोखू नये. यासाठी निधी MoRD च्या DDU-GKY बजेटमधून उपलब्ध आहे. GP स्तरावर प्रति जॉब फेअर 50,000/- (100 उमेदवार ठेवल्यास) आणि ब्लॉक स्तरावर प्रति मेळा 1.00 लाख (200 उमेदवार ठेवल्यास). SRLM ला एका प्रकल्पासाठी EC ची मंजुरी घ्यावी लागेल ज्यात हे निधी वितरित होण्यापूर्वी ते हे पैसे कसे खर्च करायचे याचा तपशील देतात.

                 डिजिटल इंडिया योजना

DDU-GKY अंतर्गत ग्रामपंचायतची भूमिका 

दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना च्या यशस्वी अंमलबजावणीमध्ये, विशेषत: त्यांच्या अधिकारक्षेत्रातील सर्वात गरीब कुटुंबांपर्यंत पोहोचण्यासाठी ग्रामपंचायतची महत्त्वाची भूमिका आहे. DDU-GKY कौशल्यासाठी ग्राम संपृक्तता दृष्टीकोन स्वीकारत असल्याने, कार्यक्रमाबद्दल जागरूकता निर्माण करणे, एकत्रिकरण प्रयत्न सुलभ करणे, कौशल्याची मागणी आणि प्लेसमेंटसाठी डेटाबेस तयार करणे, जॉब मेळावे आयोजित करण्यात मदत करणे आणि PIA ला सर्व टप्प्यांमध्ये पाठिंबा देणे ग्रामपंचायतची भूमिका आहे. अंमलबजावणी कार्यक्रमात महिला घटक सहभागी होतील याची ग्रामपंचायतला खात्री करणे आवश्यक आहे. त्यांना संभाव्य उमेदवार तसेच संभाव्य उमेदवारांच्या पालकांसोबत विशेष समुपदेशन सत्र आयोजित करावे लागेल आणि त्यांना कार्यक्रमाच्या शक्यतांची जाणीव करून द्यावी लागेल. 

जेव्हा PIAs कौशल्य प्रशिक्षण आयोजित करतात, तेव्हा ग्रामपंचायत विविध MIS अहवाल आणि प्रशिक्षण घेत असलेल्या उमेदवारांशी थेट संवाद साधून अंमलबजावणीचा मागोवा ठेवू शकतात. ग्रामपंचायतच, जिल्हा आणि राज्य मिशनमधील संबंधित अधिका-यांच्या निदर्शनास अंमलबजावणीशी संबंधित समस्या आणू शकतात. GP प्रशिक्षणानंतर उमेदवारांना दिलेल्या प्लेसमेंटचा मागोवा घेऊ शकतात, नोकऱ्यांमधील विविध पैलूंवर लक्ष ठेवण्यासाठी उमेदवार आणि त्यांच्या पालकांशी संवाद साधू शकतात आणि निवारण यंत्रणेचा भाग म्हणून काम करू शकतात.

DDU-GKY अंतर्गत लाभार्थी पात्रता

• ग्रामीण युवक: 15 – 35 वर्षे
• SC/ST/महिला/PVTG/PWD: 45 वर्षांपर्यंत

ग्रामीण तरुण जे गरीब आहेत DDU GKY साठी लक्ष्य गट 15-35 वयोगटातील गरीब ग्रामीण तरुण आहेत. तथापि, महिला उमेदवार आणि विशेषत: असुरक्षित आदिवासी गट (PVTGs), अपंग व्यक्ती (PwDs), ट्रान्सजेंडर आणि पुनर्वसित बंधपत्रित कामगार, तस्करीचे बळी, हाताने सफाई कामगार, ट्रान्सजेंडर यासारख्या इतर विशेष गटातील उमेदवारांसाठी उच्च वयोमर्यादा , एचआयव्ही पॉझिटिव्ह व्यक्ती इ. 45 वर्षे असावी.

गरीब नागरिकांची ओळख पार्टिसिपेटरी आयडेंटिफिकेशन ऑफ पुअर (पीआयपी) नावाच्या प्रक्रियेद्वारे केली जाईल जी NRLM धोरणाचा एक महत्वपूर्ण घटक आहे. पीआयपीच्या वापराद्वारे गरीब ओळखले जाईपर्यंत, दारिद्र्यरेषेखालील (बीपीएल) कुटुंबांच्या विद्यमान यादीव्यतिरिक्त, मनरेगा कामगार कुटुंबातील तरुण ज्यांच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याने मागील आर्थिक वर्षात किमान 15 दिवस काम केले असेल किंवा RSBY कार्ड असलेल्या घरातील तरुण ज्यामध्ये कार्डमध्ये तरुणांचा तपशील नमूद केला आहे, किंवा ज्या कुटुंबातील तरुणांना अंत्योदय अन्न योजना/बीपीएल पीडीएस कार्ड देण्यात आले आहेत, किंवा कुटुंबातील एक तरुण ज्या कुटुंबातील सदस्य आहे. NRLM अंतर्गत SHG, किंवा SECC, 2011 (जेव्हा अधिसूचित केले जाते) नुसार स्वयं समावेशन पॅरामीटर्स अंतर्गत समाविष्ट असलेल्या कुटुंबातील एक युवक देखील BPL यादीत नसला तरीही कौशल्य कार्यक्रमाचा लाभ घेण्यास पात्र असेल. पीआयपी दरम्यान त्यांची ओळख पटणे आवश्यक आहे.

                      मेक इन इंडिया 

SC/ST, अल्पसंख्याक आणि महिलांवर लक्ष केंद्रित करणे 

राष्ट्रीय स्तरावर, 50% निधी SC आणि ST साठी राखून ठेवला जाईल आणि SC आणि ST दरम्यानचे प्रमाण MoRD द्वारे वेळोवेळी ठरवले जाईल. अल्पसंख्याक गटातील लाभार्थ्यांसाठी आणखी 15% निधी सेट केला जाईल. राज्यांनी हे देखील सुनिश्चित केले पाहिजे की किमान 3% लाभार्थी अपंग व्यक्तींमधले आहेत. कव्हर केलेल्या व्यक्तींपैकी एक तृतीयांश महिला असावी. हे चिन्हांकन फक्त किमान आहे. तथापि, कोणत्याही श्रेणीतील पात्र लाभार्थी नसल्यास आणि ते जिल्हा ग्रामीण विकास एजन्सी (DRDA) द्वारे प्रमाणित असल्यास SC आणि ST मधील लक्ष्यांची अदलाबदल केली जाऊ शकते.

DDU-GKY अंतर्गत बचत गटांसाठी भूमिका (SHG)

गरिबांना सेवा देणाऱ्या संस्थांच्या क्षमतांचा वापर करून, दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना प्रशिक्षण आणि रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देऊन गरीब कुटुंबांना मदत करण्याचे आपले कर्तव्य पूर्ण करू शकते. गरीब स्वयं-सहायता गटांच्या संस्था, त्यांचे संघ आणि उपजीविका गट – गरीबांना स्वयं-मदत आणि परस्पर सहकार्यावर आधारित सामूहिक कृतीसाठी व्यासपीठ प्रदान करतात. ते गरिबांच्या वतीने एक मजबूत मागणी प्रणाली तयार करतात. या संस्था लक्ष्यित लाभार्थ्यांना एकत्रित करणे, कार्यक्रमाविषयी जागरूकता निर्माण करणे, लाभार्थी ओळखण्यात मदत करणे, ओळखल्या गेलेल्या तरुणांच्या पालकांसाठी समुपदेशन सत्रे सुलभ करणे, PIAs द्वारे अंमलबजावणीचे निरीक्षण करणे इत्यादींसह विविध उपक्रमांमध्ये सहभागी होऊ शकतात. त्यामुळे PIAs ला घटक बनवणे आवश्यक आहे. त्यांच्या प्रकल्प अंमलबजावणीसाठी धोरणे विकसित करण्यात स्वयं-मदत गटांची भूमिका आहे.

दीनदयाल ग्रामीण कौशल योजना अंतर्गत कौशल्य आणि प्लेसमेंट म्हणजे काय?

DDU-GKY अंतर्गत कौशल्य आणि प्लेसमेंटसाठी आठ वेगळ्या चरणांचा समावेश आहे:

• संधींबद्दल समाजात जागरूकता निर्माण करणे
• गरीब असलेल्या ग्रामीण तरुणांना ओळखणे
• इच्छुक असलेल्या ग्रामीण तरुणांना एकत्र करणे
• तरुण आणि पालकांचे समुपदेशन
• योग्यतेवर आधारित निवड
• ज्ञान, उद्योगाशी निगडीत कौशल्ये आणि वृत्ती प्रदान करणे ज्यामुळे रोजगारक्षमता वाढते
• अशा नोकर्‍या प्रदान करणे ज्याची पडताळणी अशा पद्धतींद्वारे केली जाऊ शकते जी स्वतंत्र प्रमाणीकरणा मध्ये टिकून राहतील आणि जे किमान वेतनापेक्षा जास्त देतील
• नियुक्तीनंतर कायम राहण्यासाठी नियुक्त केलेल्या व्यक्तीला समर्थन देणे

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना – दृष्टीकोन

दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना योजना प्रशिक्षण आणि स्थलांतराने सुरू होते. हे व्यवसाय भागीदारीचा दृष्टीकोन प्रदान करून गरीब कुटुंबांच्या आर्थिक स्थितीत वाढ प्रदान करते. दीनदयाल उपाध्याय  ग्रामीण कौशल्य योजनेत निरीक्षण युनिट्स आहेत जे इनपुट आणि परिणामांचे पर्यवेक्षण करतात, जिथे परिणाम मुख्य फोकस असतो. येथे, दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेचा मुख्य भागीदार राज्य सरकार आहे. हे एकल राज्य प्रकल्पांपासून ते वार्षिक योजनांपर्यंत सुरू होते. दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना ही योजना स्वतंत्रपणे राज्याच्या नेतृत्वावर आधारित आहे आणि हा बहु-राज्यांचा एकत्रित प्रकल्प नाही. 

राज्य सरकारची स्वतंत्र प्रशिक्षण केंद्रे असून विविध भूमिकांसाठी प्रशिक्षण दिले जाते. ही प्रशिक्षण केंद्रे लॅब, आयटी सुविधा आणि वर्गखोल्यांनी सुसज्ज आहेत. प्रशिक्षण उत्तीर्ण करताना, बँकिंग, गारमेंट्स, विमा आणि वित्त, सुरक्षा, ऑटोमोबाईल, हॉस्पिटॅलिटी, किरकोळ आणि पर्यटन या क्षेत्रात रोजगार उपलब्ध होऊ शकतो. दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना   विकासावर आणि करिअरच्या प्रगतीवर लक्ष केंद्रित करते.

                 स्कील इंडिया मराठी 

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेची वैशिष्ट्ये

दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजना

• केंद्र सरकारने दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना सुरू केली आहे
• औद्योगिक क्षेत्राशी संबंधित देशातील तरुणांना रोजगार-योग्य कौशल्य प्रशिक्षण देण्यासाठी सुरू केलेली ही खूप मोठी आणि महत्त्वाची योजना आहे.
• ही योजना कौशल्य विकास आणि उद्योजकता आणि उपजीविका विभागामार्फत चालवली जात आहे.
• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना ही मेक इन इंडियाचा एक प्रमुख भाग आहे.
• युवकांना या योजनेंतर्गत प्रशिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाईल
• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना ही राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका अभियानाचा एक भाग आहे.
• देशातील गरिबी कमी करण्याच्या उद्देशाने केंद्र सरकारने सुरू केलेली ही महत्त्वाची योजना आहे.
• भारत सरकारच्या ग्रामीण विकास मंत्रालयाने ग्रामीण भागात उपजीविकेला चालना देण्यासाठी घेतलेल्या पुढाकारांपैकी हे एक आहे.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत, युवकांना या योजनेसाठी घरबसल्या त्यांच्या मोबाईलवरून अर्ज करता यावा यासाठी अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन करण्यात आली आहे, ज्यामुळे त्यांना कोणत्याही सरकारी कार्यालयात जाण्याची गरज भासणार नाही, त्यांचा वेळ आणि पैसा दोन्हीची बचत होईल.
• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना ऑनलाइन करण्यात आली आहे, ज्यामुळे तुम्हाला अर्ज करण्यापासून ते लाभ मिळण्यापर्यंतच्या संपूर्ण स्थितीची माहिती वेळोवेळी मिळू शकेल.
• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना हा एक कौशल्य प्रशिक्षण कार्यक्रम आहे जो प्लेसमेंटशी निगडीत आहे, म्हणून जेव्हा या योजनेंतर्गत युवकांचे कौशल्य प्रशिक्षण पूर्ण केले जाते, तेव्हा त्या युवकाला त्यांनी आत्मसात केलेल्या कौशल्य क्षेत्रात रोजगार उपलब्ध करून दिला जातो.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत देशभरातील युवकांना प्रशिक्षणाचा लाभ देण्यात आला आहे.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर विद्यार्थ्यांना प्लेसमेंट सहाय्य देखील दिले जाते.
• ही योजना संपूर्ण देशात सुरू करण्यात आली असून, यामुळे देशातील प्रत्येक राज्यातील युवक या योजनेअंतर्गत कौशल्य प्रशिक्षण पूर्ण करून स्वत:चा विकास करू शकतील.
• या योजनेंतर्गत कौशल्य प्रशिक्षणासोबतच प्रशिक्षणार्थींना इंग्रजी भाषा बोलणे आणि संगणक, टॅबलेट इत्यादी चालविणे शिकवले जाईल.
• जम्मू-काश्मीरसाठी हिमायत नावाने ही योजना सुरू करण्यात आली आहे, त्याचप्रमाणे काही जिल्ह्यांसाठी ही योजना रोशनी नावानेही चालवली जात आहे.

                  क्रेडीट गारंटी स्कीम

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेच्या अटी

• दीन दयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजना मार्गदर्शक तत्त्वे
• या योजनेचा लाभ फक्त भारतातील तरुणांनाच दिला जाणार आहे.
• तरुणांची निवड त्यांच्या गुणवत्तेच्या आधारे केली जाईल.
• अर्जदाराचे वय 15 ते 35 वर्षांच्या आत असणे आवश्यक आहे (SC/ST/महिला/PVTG/PWD साठी वयोमर्यादा अतिरिक्त 4 वर्षे दिली जाईल)
• अर्जदाराच्या कुटुंबातील कोणताही सदस्य सरकारी नोकरीत असल्यास त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• अर्जदाराने केंद्र किंवा राज्य सरकारने सुरू केलेले कोणतेही कौशल्य प्रशिक्षण घेतले असेल किंवा केले असेल, तर अशा परिस्थितीत त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• प्रशिक्षणादरम्यान अर्जदाराला कोणताही भत्ता दिला जाणार नाही.

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेचे फायदे

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेचे फायदे खालीलप्रमाणे आहेत 

• दिनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत देशातील बेरोजगार तरुणांना त्यांच्या आवडीनुसार मोफत कौशल्य प्रशिक्षण दिले जाणार असून त्या प्रशिक्षणाच्या आधारे त्यांना पुढील नोकऱ्याही देण्यात येणार आहेत.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत देशातील तरुणांना औद्योगिक क्षेत्राशी निगडीत आणि व्यवसायाशी संबंधित प्रशिक्षण देऊन त्यांचा विकास केला जाईल.
• दिन दयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेअंतर्गत युवकांच्या क्षमता सुधारण्यासाठी आणि वाढविण्यासाठी कौशल्य प्रशिक्षण दिले जाईल.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत प्रशिक्षण घेतल्यास युवक प्रगती करू शकतील आणि त्यांचा विकास होईल.
• या योजनेंतर्गत कौशल्य प्रशिक्षण घेऊन, तुम्ही चांगली नोकरी मिळवू शकाल.
• या योजनेअंतर्गत देशातील तरुण रोजगार आणि उद्योग सुरू करण्यासाठी कुशल बनतील.
• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत प्रशिक्षण देऊन युवकांचे कौशल्य वाढवले जाईल.
• या योजनेच्या मदतीने तरुणांचे जीवनमान उंचावेल.
• या योजनेच्या मदतीने देशातील तरुणांना रोजगार मिळण्यासाठी आणि स्वत:चा लघुउद्योग सुरू करण्यासाठी स्वावलंबी होणार आहे.
• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेच्या मदतीने राज्यातील बेरोजगारी कमी होईल.
• या योजनेंतर्गत युवकांना कौशल्य प्रशिक्षण पूर्ण करून स्वत:साठी चांगली नोकरी मिळू शकेल आणि ते स्वत:चा लघुउद्योग उभारू शकतील, जेणेकरून ते स्वत:ची व कुटुंबाची काळजी घेऊ शकतील.
• या योजनेंतर्गत देशातील सर्व बेरोजगार आणि अल्पशिक्षित तरुणांना लाभ मिळणार आहे.
• या योजनेंतर्गत प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर तरुणांना चांगल्या कंपन्यांमध्ये प्लेसमेंट दिली जाते आणि परदेशी प्लेसमेंटही दिली जाणार आहे.
• या योजनेच्या मदतीने तरुणांना त्यांच्या पायावर उभे राहता येणार आहे.
• या योजनेच्या मदतीने युवकांना स्वत:चा उद्योग उभारता येणार असून, राज्यातील बेरोजगार तरुणांना रोजगाराच्या नवीन संधी उपलब्ध होणार असून, त्यामुळे बेरोजगार नागरिकांना रोजगाराच्या शोधात शहरात किंवा इतर राज्यात जावे लागणार नाही. त्यामुळे एका राज्यातील तरुण दुसऱ्या राज्यात स्थलांतर थांबेल
• या योजनेंतर्गत युवकांना त्यांचे कौशल्य प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्यांच्या घराजवळ स्वत:चा उद्योग सुरू करता येणार आहे.
• या योजनेंतर्गत प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर युवकांना पुस्तके, गणवेश, टॅबलेट आणि अभ्यास साहित्य दिले जाईल.
• निवासी प्रशिक्षण केंद्रांच्या बाबतीत, मोफत भोजन आणि निवास व्यवस्था केली जाईल.
• अनिवासी प्रशिक्षण केंद्रांच्या बाबतीत, प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर त्या दिवसासाठी प्रवासाचा खर्च आणि मोफत भोजन प्रदान केले जाईल.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेत सहभागी होण्यासाठी सर्व गरजू तरुणांना रोजगारासंबंधी माहिती दिली जाईल.
• या योजनेअंतर्गत प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, तरुणांना एक प्रमाणपत्र दिले जाईल, जे देशातील सर्वत्र सर्व कंपन्या/कार्यालये/संस्थांमध्ये वैध असेल.
• या योजनेअंतर्गत तरुणांना सर्व नोकऱ्यांची माहितीही दिली जाणार आहे.
• ग्रामीण भागात राहणाऱ्या तरुणांना ग्रामीण भागातच रोजगार प्रशिक्षण देऊन माफक वेतनावर रोजगार मिळतो.
• गरिबांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवण्यासाठी ही योजना खूप प्रभावी ठरणार आहे.
• देशाला कुशल मजूर मिळण्यासाठी मदत मिळेल.
• भारतातील दारिद्र्यरेषा कमी करण्यास मदत होईल.
• देशाच्या विकासासाठी तरुणांचा उपयोग होऊ शकतो.
• गरीब तरुणांच्या पुढच्या पिढीत सुधारणा शक्य होईल.
• ही योजना देशाची अर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी उपयुक्त ठरेल.
• दीनदयाळ उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजना ग्रामीण भारताचे चित्र सुधारण्यासाठी अतिशय प्रभावी ठरली आहे.

                   महामेश योजना महाराष्ट्र 

दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे

दिनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेची कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• शिधापत्रिका
• नागरिकत्व प्रमाणपत्र
• मोबाईल नंबर
• ई – मेल आयडी
• पासपोर्ट आकाराचा फोटो
• शिक्षण प्रमाणपत्र
• वय प्रमाणपत्र
• कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न प्रमाणपत्र
• कुटुंबाचे बीपीएल प्रमाणपत्र

कौशल्य विकासा संबंधित इतर सरकारी उपक्रम 

ASEEM पोर्टल – आत्मनिर्भर कुशल कर्मचारी नियोक्ता मॅपिंग – कुशल लोकांना शाश्वत उपजीविकेच्या संधी शोधण्यात मदत करण्यासाठी. 2020 मध्ये कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्रालयाने (MSDE) कोरोनाव्हायरस साथीच्या आजाराच्या पार्श्वभूमीवर त्यांच्या कामाच्या ठिकाणाहून परत आलेल्या स्थलांतरित मजुरांना नोकरीच्या संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी हे सुरू केले होते.

प्रधानमंत्री कौशल विकास योजना (PMKVY) – ही एक कौशल्य प्रमाणन योजना आहे ज्याचा उद्देश देशातील तरुणांना उद्योगाशी संबंधित प्रशिक्षण घेण्यास प्रोत्साहित करणे आणि तरुणांना सुरक्षित उपजीविका प्रदान करणे आहे.

संकल्प अँड स्ट्राइव्ह योजना – अभिसरण, कौशल्य प्रशिक्षणाचे नियमन, व्यावसायिक प्रशिक्षण क्षेत्रात उद्योग प्रयत्नांना उत्प्रेरित करण्यासाठी आणि प्रभावी प्रशासन सुनिश्चित करण्यासाठी राष्ट्रीय फ्रेमवर्कची  दीर्घकाळ वाटणारी गरज पूर्ण करण्यासाठी राबविण्यात येत आहे. राष्ट्रीय कौशल्य विकास मिशन – कौशल्य प्रशिक्षणाशी संबंधित क्रियाकलापांच्या दृष्टीने विविध क्षेत्रांमध्ये आणि विविध राज्यांमध्ये अभिसरण निर्माण करण्यासाठी सुरू करण्यात आले. हे मिशन, कौशल्य प्रयत्नांचे एकत्रीकरण आणि समन्वय साधून, मोठ्या प्रमाणावर दर्जेदार कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी विविध क्षेत्रांमध्ये निर्णय घेण्यास गती देईल.

अप्रेंटिसशिप अँड स्किल्समधील तरुणांसाठी उच्च शिक्षणाची योजना (श्रेयस) – भारतीय तरुणांची रोजगारक्षमता वाढवण्यासाठी सामान्य पदवीधरांना उद्योग प्रशिक्षणाच्या संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी ‘ऑन द जॉब वर्क एक्सपोजर’ आणि स्टायपेंडची कमाई.

PM YUVA – ही योजना मुळात तरुण लेखकांना प्रशिक्षित करण्यासाठी एक मार्गदर्शन कार्यक्रम आहे.

स्टेट स्किल डेवलपमेंट मिशन स्टेटवाईज आधिकारिक वेबसाइट

 दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेंतर्गत ऑनलाइन अर्ज करण्याची प्रक्रिया

• दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल्य योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी, तुम्हाला खालील चरणांचे पालन करावे लागेल
• यासाठी, सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.

• या लिंकवर क्लिक केल्यानंतर तुम्हाला या वेबसाइटचे होम पेज दिसेल.
• या होम पेजवर तुम्हाला “कैंडिडेट” चा पर्याय दिसेल, ज्यावर तुम्हाला क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल. येथे तुम्ही पाहू शकता की स्कीम इत्यादीशी संबंधित काही डेटा देखील दिलेला आहे
• तुम्हाला या पेजच्या तळाशी उजव्या बाजूला “Apply Now” चा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या समोर एक डायलॉग बॉक्स उघडेल, ज्यावर तुम्हाला “yes” वर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल जिथे तुम्हाला नोंदणीशी संबंधित पर्याय दिसतील.

• येथे तुम्हाला “candidate registration” वर क्लिक करावे लागेल.
• तुमची नोंदणी प्रक्रिया पुढील पानापासून सुरू होईल.
• तुम्हाला “न्यू रजिस्ट्रेशन ” वर टिक करून आणि “पुढील” वर क्लिक करून “रजिस्ट्रेशन टाइप ” निवडावा लागेल.

• आता पुढील चरणात तुम्हाला तुमची वैयक्तिक माहिती दिलेल्या फॉर्ममध्ये भरावी लागेल. येथे तुमचे नाव, पालकाचे नाव, पत्ता, जिल्हा इत्यादी विचारण्यात आले आहे.

पोर्टलवर लॉगिन प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला लॉगिनच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता लॉगिन माहिती तुमच्या समोर उघडेल.
• या फॉर्ममध्ये तुम्हाला तुमचे वापरकर्तानाव, पासवर्ड आणि कॅप्चा कोड टाकावा लागेल.
• आता तुम्हाला लॉगिनच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही पोर्टलवर लॉगिन करू शकाल.

पीआरएन रजिस्ट्रेशन प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• होम पेजवर तुम्हाला PRN नोंदणीच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुम्ही लॉगिन करा. पीआरएन नोंदणीच्या पर्यायासह आता काय करावे.
• यानंतर तुम्हाला New Registration च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• तुम्हाला Proceed च्या पर्यायावर आता क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला नोंदणी फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व माहिती जसे की पत्ता, पिन कोड, राज्य, जिल्हा, ब्लॉक इ. प्रविष्ट करावी लागेल.
• तुम्हाला सर्व महत्त्वाची कागदपत्रे यानंतर अपलोड करावी लागतील.
• तुम्हाला save च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही नोंदणी करू शकाल.

PRN एप्लीकेशन स्टेटस तपासण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला पीआरएन नोंदणीच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला PRN अॅप्लिकेशन स्टेटसच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• त्यानंतर तुम्हाला शोध श्रेणी निवडावी लागेल.
• आता तुम्हाला चिन्हांकित शोध श्रेणीनुसार माहिती प्रविष्ट करावी लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सर्च ऑप्शनवर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

पीआरएन हेल्प डेस्क पाहण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• तुम्हाला होम पेजवर, Contact Us पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला PRN Helpdesk च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल.
• या पृष्ठावर तुम्हाला PRN हेल्पडेस्क मिळेल.

क्वेरी सबमिशन प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• तुम्हाला Contact Us च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला send us query च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या समोर क्वेरी फॉर्म उघडेल.
• या फॉर्ममध्ये तुम्हाला तुमचे नाव, मोबाईल नंबर, ईमेल आयडी इ. टाकावा लागेल.
• तुम्हाला save च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही क्वेरी पाठवू शकाल.

IEC साहित्य पाहण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• होम पेजवर तुम्हाला प्रेस या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला IEC मटेरियलच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• तुम्ही या पर्यायावर क्लिक करताच, तुमच्यासमोर IEC सामग्रीची यादी उघडेल.
• आता तुम्हाला डाउनलोड पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• IEC साहित्य तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

सिटीझन चार्टर डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला रिसोर्सच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• तुम्हाला सिटीझन चार्टरच्या पर्यायावर आता क्लिक करावे लागेल.

• तुम्ही या पर्यायावर क्लिक करताच, तुमच्यासमोर नागरिक सनदांची यादी उघडेल.
• तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर, सिटीझन चार्टर तुमच्यासमोर PDF स्वरूपात उघडेल.
• आता तुम्हाला डाउनलोड पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही सिटीझन चार्टर डाउनलोड करू शकाल.

ऑफिस मेमोरँडम डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर तुम्हाला रिसोर्सेस पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला Office Memorandum च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता सर्व कार्यालयीन मेमोरँडमची यादी तुमच्या समोर उघडेल.
• तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर ऑफिस मेमोरँडम तुमच्यासमोर PDF स्वरूपात उघडेल.
• आता तुम्हाला डाउनलोड पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही ऑफिस मेमोरँडम डाउनलोड करू शकाल.

ऑफिस ऑर्डर डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर तुम्हाला रिसोर्सेस पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला ऑफिस ऑर्डरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल.
• या पृष्ठावर सर्व कार्यालयीन आदेशांची यादी असेल.
• तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार ऑफिस ऑर्डरवर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला डाउनलोड पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही ऑफिस ऑर्डर डाउनलोड करू शकाल.

पार्टनर माहिती मिळविण्यासाठी प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला Partners च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर खालील पर्याय उघडतील.
• चॅम्पियन नियोक्ता
• नियोक्ता
• सरकारी एजन्सी
• उमेदवार
• PIA
• तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

नॉलेज बैंक संबंधित माहिती मिळविण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• होम पेजवर, तुम्हाला नॉलेज बँक या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या समोर यादी उघडेल.
• तुमच्या गरजेनुसार या यादीतील तुम्हाला पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

टेंडर डाउनलोड प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• होम पेजवर तुम्हाला टेंडरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल.
• या पृष्ठावर तुम्हाला शोध श्रेणी निवडावी लागेल.
• तुम्हाला Apply च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही निविदा डाउनलोड करू शकाल.

टेम्पलेट आणि मॅन्युअल डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला टेंडरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला Templates and Manuals च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर ऐकल्यानंतर तुमच्यासमोर एक यादी येईल.
• तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार या यादीमधील पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

ग्रीवेंस नोंदवण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर, तुम्हाला Contact Us पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला ग्रीवेंस सिस्टम पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुम्हाला तक्रार या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला Lodge Public Grievances या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुम्हाला क्लिक हियर टू रजिस्टर  या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर नोंदणी फॉर्म उघडेल.

• या फॉर्ममध्ये तुम्हाला खालील माहिती प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे.
• नाव, लिंग, पत्ता, राज्य, जिल्हा, पिन कोड, मोबाईल नंबर, फोन नंबर, ई-मेल पत्ता, कॅप्चा कोड
• तुम्हाला save च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला OTP बॉक्समध्ये मोबाईल नंबरवर मिळालेला OTP टाकावा लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला लॉगिनच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला तुमचे युजर नेम, पासवर्ड आणि सिक्युरिटी कोड टाकावा लागेल.
• आता तुम्हाला लॉगिनच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला Lodge Grievances या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुमच्यासमोर तक्रार फॉर्म उघडेल.
• तुम्हाला या फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व महत्त्वाची माहिती प्रविष्ट करावी लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही तक्रार नोंदवू शकाल.

ग्रीवेंस स्थिती तपासण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• तुम्हाला Contact Us च्या पर्यायावर यानंतर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला ग्रीवेंस सिस्टम पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
•  यानंतर तुम्हाला View Status चा पर्याय निवडावा लागेल.

• आता तुम्हाला तुमचा नोंदणी क्रमांक, ईमेल आयडी किंवा तुमचा मोबाईल नंबर आणि कॅप्चा कोड टाकावा लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• तक्रारीची स्थिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

कौशल पंजीवर कैंडिडेट रजिस्ट्रेशन प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर, तुम्हाला Citizen Centric Services या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुम्हाला  कैंडिडेट रजिस्ट्रेशन ऑन कौशल पंजी च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुम्हाला कैंडिडेट रजिस्ट्रेशन पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला Fresh/New Registration चा पर्याय निवडून Next च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला तुमचा SECC तपशील, पत्ता तपशील, वैयक्तिक तपशील, प्रशिक्षण कार्यक्रम तपशील इ. प्रविष्ट करावा लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
•  अशा प्रकारे तुम्ही कौशल पंजी वर उमेदवाराची नोंदणी करू शकाल.

ट्रेनिंग सेंटर शोधण्याची प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• यानंतर तुम्हाला Citizen Centric Service च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुम्हाला Training Center Near Me या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल.

• या पृष्ठावर तुम्हाला तुमचे राज्य, जिल्हा आणि क्षेत्र निवडायचे आहे.
• आता तुम्हाला सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

कौशल पंजी आयडी शोध प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर, तुम्हाला Citizen Centric Service च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला सर्च योर कौशल पंजी ID या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल.
• तुम्हाला या पृष्ठावर खालील माहिती प्रविष्ट करावी लागेल.
• राज्याचे नाव
• जिल्ह्याचे नाव
• उमेदवाराचे नाव
• वडिलांचे नाव
• आईचे नाव
• जन्मतारीख
• कॅप्चा कोड
• आता तुम्हाला Sign up च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

फीडबैक प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• होम पेजवर तुम्हाला फीडबॅकच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
•  यानंतर फीडबॅक फॉर्म तुमच्या समोर उघडेल.

• तुम्हाला फीडबॅक फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व माहिती जसे की तुमचे नाव, विषय, ईमेल, फीडबॅक इ. प्रविष्ट करावी लागेल.
• आता तुम्हाला सेव्ह बटणावर क्लिक करावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुम्ही फीडबॅक देऊ शकाल.

संपर्क तपशील पाहण्यासाठी प्रक्रिया

• सर्वप्रथम तुम्हाला दीनदयाल उपाध्याय ग्रामीण कौशल योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• तुम्हाला होमपेजवर Contact Us पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला DDU-GKY Relevant Contact च्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• संबंधित माहिती तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर असेल.

DDU-GKY संपर्क तपशील 

 निष्कर्ष / Conclusion